تولید ریز بافت های بالغ تر کلیوی با کشت سه بعدی سلول های کلونوژنیک و ترکیب آنان با سلول های اندوتلیال
بیماری‌های کلیوی از نگرانی‌های جدی سیستم سلامت در جهان به شمار می‌رود. بیش از ۱۵٪ از جمعیت جهان درگیر این بیماری‌ها هستند. کلیه در پستانداران، نقش مهمی در حفظ هموستازی بدن، تنظیم اسیدیته خون، الکترولیت‌ها و تعادل مایعات بدن ایفا می‌کند. رده‌های سلولی مختلفی، از جمله سلول‌های استرومال و اندوتلیال، در بافت کلیه حضور داشته و برای کارکرد طبیعی آن ضروری هستند. یکی از رویکردهای نوین برای مطالعه مکانیسم‌های بالقوه درون سلولی، درمان ضایعات کلیوی، غربالگری داروها و بررسی اثر سمیت مواد گوناگون بر سلول‌های کلیوی، کشت سلول است؛ اما روش‌های قدیمی کشت دو بعدی سلول توان باز آفرینی شرایط فیزیولوژیک و پیچیدگی ساختار سلولی بافت کلیه را ندارد. به همین دلیل پژوهشگران این حوزه از روش کشت سه بعدی سلول بهره می‌برند. اخیراً، به عنوان یک روش آزمایشگاهی پیشرفته، پژوهشگران از کشت سه بعدی ارگانوئید (ساختارهای شبه بافت تولید شده با روش‌های آزمایشگاهی) برای مطالعه تکوین، فیزیولوژی و نارسائی‌های کلیوی استفاده می‌کنند. ریز بافت (Micro-tissues) های حاصل از سلول‌های کلیوی اولیه (primary renal cells)، ساختارهایی سه بعدی متشکل از اجزای اپیتلیالی هستند که ویژگی‌های اصلی بافت کلیه را به خوبی منعکس می‌کنند. با هدف تولید ارگانوئید کلیوی، دکتر رضا مقدسعلی، فاطمه عبدالله زاده، دکتر مهدی توتونچی، دکتر وحید عزتی زاده و همکارانشان در پژوهشگاه رویان و آزمایشگاه بالینی و ژنتیک آینده طی پژوهشی روشی ساده برای استخراج سلول‌های مزانشیمی کلونوژنیک و سلول‌های شبه اپیتلیال (Epithelial-like cells) از حیوان مدل آزمایشگاهی ارائه کردند. سپس با بهره گیری از روش‌های آزمایشگاهی کیفیت و خلوص این سلول‌ها را اثبات کردند. پس از آن، این رده‌های سلولی به تنهایی یا همراه با سلول‌های اندوتلیال بندناف انسان کشت داده شدند تا ساختاری نزدیک‌تر به کلیه بالغ ایجاد شود. نتایج این پژوهش که در نشریه بین المللی Cellular and Molecular Medicine منتشر شده است، نشان داد، ریز بافت‌های سه بعدی حاصل از ترکیب سه رده سلولی مذکور نسبت به دیگر گروه ها، افزایش قابل توجهی در بیان ژن‌های اختصاصی کلیه داشتند. همچنین گروه آزمایشی فوق الذکر پس از پیوند، درجات بیشتری از بلوغ بافتی را نشان داد. نتایج این پژوهش روشی ساده برای تولید آزمایشگاهی ارگانوئید کلیوی ارائه کرد که می‌تواند به عنوان مدلی برای بررسی تکوین کلیه، غربالگری داروها، آزمایش روش‌های درمانی و سایر روش‌های آزمایشگاهی مورد استفاده قرار گیرد.
تاریخ انتشار: ۱۴۰۳/۰۴/۳۱
