ارزیابی پیوراماتریکس به عنوان یک ریزمحیط سه بعدی برای تمایز سلول های بنیادی مشتق از شیر مادر انسان به سلول های عصبی
بیماری ها و آسیب های وارد بر سیستم عصبی منجر به از دست رفتن سلول های عصبی (نورون ها) و سلول های گلیال (سلول های حمایت کننده از سلول های عصبی در سیستم عصبی مرکزی) می شود که درنهایت باعث فرسایش بافت عصبی می گردد. یکی از روش های بالقوه برای ترمیم سیستم عصبی، تمایز سلول های بنیادی در کنار روش های جدید مهندسی بافت است. سلول های بنیادی از منابع مختلفی مانند بافت های جنینی و بافت های بالغ مختلف قابل استخراج هستند. مهمترین عوامل در انتخاب منبع استخراج سلول های بنیادی، غیرتهاجمی بودن روش برداشت و پتانسیل تمایزی آنان است. استفاده از سلول های بنیادی بالغ با توجه به در دسترس بودن آنان و کمتر بودن محدودیت های اخلاقی مرسوم تر است. مرسوم ترین سلول های بنیادی، سلول های برداشت شده از بافت پوست، بند ناف، بافت چربی و مغز استخوان هستند. بافت پستان در زنان از ساختارهای غددی تشکیل شده است که در اثرات تغییرات هورمونی طی بلوغ و بارداری دستخوش تکثیر و هیپرتروفی می گردد. شواهد متعددی بر وجود رده ای از سلول های بنیادی در آلوئول و مجاری بافت پستان تأکید می کند که به آن سلول های بنیادی پستانی می گویند. نشان داده شده است که طی شیردهی سلول های بنیادی پستانی در شیر وجود داشته و از آن قابل استخراج هستند. مسئله مهم دیگر در تمایز سلول های بنیادی ماتریکس خارج سلولی است که به دلیل توانایی آن در تشخیص و پاسخ به پیام های محیطی جزئی مؤثر و تعیین کننده در رشد، تکثیر و تمایز سلول ها محسوب می شود. استفاده از داربست های سه بعدی در زمان کشت سلول می تواند با بازآفرینی شرایطی مشابه با ماتریکس خارج سلولی بر سرنوشت سلول ها مؤثر باشد. با هدف تمایز سلول های بنیادی برداشت شده از شیر انسان به سلول های عصبی، دکتر منصوره سلیمانی، نسیم گودرزی، دکتر مرضیه ابراهیمی و همکارانشان در دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، پژوهشگاه رویان، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، دانشگاه ریودوژانیرو برزیل و دانشگاه علوم پزشکی شیراز طی پژوهشی از داربست هیدروژلی پیوراماتریکس (PuraMatrix) استفاده کردند. در این پژوهش سلول های بنیادی برداشت شده از شیر مادر به شکل دو بعدی و همچنین بر روی بستر مذکور کشت داده شدند و نتایج حاصل از تمایز آنان مورد مقایسه قرار گرفت. ابتدا سازگاری سلول های بنیادی مشتق شده از شیر مادر با بستر مذکور و میزان زنده مانی آنان بر این بستر با روش های آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. سپس سلول ها با استفاده از محیط نوروژنیک به سلول های عصبی تمایز داده شدند و پس از 21 روز میزان بیان نشانگرهای اختصاصی سلول ها عصبی و سلول های گلیال در آنان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش که در نشریه بین المللی Brain Research منتشر شده است، نشان داد میزان بیان نشانگر های سلول های عصبی در سلول های کشت داده شده بر بستر هیدروژلی پیوراماتریکس نسبت به سلول های کشت داده شده به شکل دوبعدی به میزان قابل ملاحظه ای بیشتر بود.نتایج این پژوهش نشان داد ترکیب استفاده از سلول های بنیادی مشتق شده از شیر مادر با بستر هیدروژلی پیوراماتریکس می تواند یک اولویت مطلوب برای بازسازی سیستم عصبی و سلول درمانی آن باشد.
تاریخ انتشار: ۱۴۰۳/۰۴/۱۷
