استخراج وزیکول های خارج سلولی از شیر: تیمار با مواد شیمیایی مختلف و اثرات متفاوت آن ها بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی و عملکردی وزیکول های خارج سلولی
شیر یک منبع غذایی کامل حاوی ترکیبات فعال زیستی از جمله سیتوکین ها، عوامل رشد، مواد معدنی، اسیدهای آمینه، آنتی بادی‌ها و چربی هاست که می‌تواند واسطه زیستی مؤثری باشد. علاوه بر این، شیر یک منبع غنی از وزیکول‌های خارج سلولی (جمعیت ناهمگونی از ریزکیسه‌ها در ابعاد نانو و میکرو که با غشا دولایه لیپیدی فراگرفته شده اند) به حساب می‌آید. این ریز کیسه‌ها حاوی طیف گسترده‌ای از محصولات زیستی مانند پروتئین‌ها و RNAها بوده، نقش مهمی در ارتباط بین ارگانیسم‌ها و میان گونه‌ها ایفا می‌کنند. از آنجا که شیر ارزان، در دسترس و بی‌خطر است، می‌تواند منبع مناسبی از وزیکول‌های خارج سلولی برای مصارف دارورسانی (drug delivery) باشد. علاوه بر این، با توجه به مقاومت این ریزکیسه‌ها در برابر شرایط سخت، حتی می‌توان برای انتقال داروها به شکل خوراکی نیز از آنان استفاده کرد. با هدف استخراج وزیکول‌های خارج سلولی با خلوص بالا و کیفیت مناسب، دکتر بابک نگهداری، دکتر فائزه شکری، دکتر مسعود وثوق و دکتر مهسا صالحی از دانشگاه علوم پزشکی تهران و پژوهشگاه رویان، با تمرکز بر جداسازی ابتدایی کازئین از شیر، ابتدا آن را در معرض استیک اسید، EDTA و سدیم سیترات قرار دادند؛ سپس گروه‌های مختلف وزیکول‌های خارج سلولی را از آن استخراج کرده، با روش‌های آزمایشگاهی متعدد مورد بررسی قرار دادند. نتیجه این پژوهش که در نشریه بین المللی Food Bioscience منتشر شده است نشان داد، با استفاده از استیک اسید، EDTA و سدیم سیترات گروه‌های مختلف وزیکول‌های خارج سلولی به میزان متفاوتی از ناخالصی‌های پروتئینی، از جمله کازئین، پاک می‌شوند. با این وجود اسیدی شدن شیر باعث تجمع جزئی پروتئین‌ها می‌شود. وزیکول‌های خارج سلولی استخراج شده پس از تیمار با استیک اسید و EDTA در مقایسه با گروه تیمار شده به وسیله سدیم سیترات، سطح صاف کمتر و جذب بالاتری را از خود نشان دادند. بررسی میزان اثر بخشی وزیکول‌های خارج سلولی استخراج شده در تعدیل سیستم ایمنی نشان داد، اگر چه تمام ویزیکول‌های استخراج شده تقسیم سلول‌های T سیستم ایمنی را کاهش دادند اما پتانسیل تعدیل سیستم ایمنی در وزیکول‌های خارج سلولی استخراج شده پس از تیمار با استیک اسید بیشتر بود. نتایج این پژوهش نشان داد هر یک از استیک اسید، EDTA و سدیم سیترات کارایی متفاوتی در بهبود خلوص وزیکول‌های خارج سلولی استخراج شده از شیر دارند و می‌توانند ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی آنان را به شکل متفاوتی تحت تأثیر قرار دهند؛ بنابراین در این انتخاب روش استخراج و خالص‌سازی باید متناسب با نوع استفاده از وزیکول‌های خارج سلولی مورد هدف باشد. این موضوع ممکن است برای جداسازی مؤثر زیرجمعیت‌های خالص وزیکول‌های خارج سلولی استخراج شده از شیر برای تحقیقات زیست‌پزشکی حیاتی باشد.
تاریخ انتشار: ۱۴۰۳/۰۲/۲۲
