فاصله زمانی بین شروع علائم و تشخیص مولتیپل اسکلروزیس و عوامل مؤثر بر آن: مطالعه ای مبتنی بر داده های ثبت شده ملی
مالتیپل اسکلروزیس (ام اس) یکی از بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) است که بر اثر تحلیل پوشش میلین اعصاب روی می‌دهد و با روش‌های بالینی، رادیوگرافی و آزمایشگاهی تشخیص داده می‌شود. دستورالعمل‌های مدونی برای تشخیص ابتلا و میزان پیشرفت‌ام اس وجود دارد. دوره اولیه بیماری به صورت عود کننده- فروکش کننده یا پیشرونده اولیه بروز می‌کند. ام اس عود کننده- فروکش کننده در جوانان و زنان شایع‌تر است و بیش از ۸۰ درصد مبتلایان را تحت تأثیر قرار داده، با اختلال حاد یا تحت حاد عملکرد سیستم عصبی که به صورت خود به خودی برطرف می‌شود، بروز می‌کند. ام اس پیشرونده اولیه به صورت یک اختلال عصبی که به آهستگی با مرور زمان پیشرفت می‌کند بروز کرده، ۱۰ تا ۱۵ درصد از مبتلایان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تأخیر در تشخیص بیماری می‌تواند گزینه‌های درمانی موجود را تحت تأثیر قرار داده، فرصت مداخله زود هنگام را کاهش دهد. نشان داده شده است که درمان زودهنگام می‌تواند خطر ناتوانی را کاهش دهد؛ در حالی که تأخیر در تشخیص ممکن است شدت پیشرفت بیماری را بیشتر کند. با هدف مشخص کردن بازه زمانی شروع علائم بیماری تا تشخیص‌ام اس و عوامل مرتبط با تشخیص دیرهنگام آن در بیماران ایرانی، دکتر شراره اسکندریه، دکتر فائزه خدایی، دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی و همکارانشان در دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دانشگاه علوم پزشکی اهواز، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی اراک، دانشگاه علوم پزشکی لرستان، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، دانشگاه علوم پزشکی یزد، دانشگاه علوم پزشکی آبادان و پژوهشگاه رویان به بررسی داده‌های ۲۳۲۹۱ مبتلا به‌ام اس ثبت شده در سامانه ملی‌ام اس ایران پرداختند. نتایج این پژوهش که در نشریه بین المللی Clinical Neurology and Neurosurgery منتشر شده است، نشان داد، میانگین فاصله زمانی میان شروع بیماری و تشخیص آن ۱۳.۴ ماه و میانه آن ۱ ماه بوده است. فاصله زمانی تشخیص بیماری برای ۴۱.۶ درصد از مبتلایان کمتر از یک ماه، و برای ۱۴.۸ درصد از آنان یک ماه بود. مبتلایان با سن کمتر از ۱۸ یا بیشتر از ۵۰ سال بازه زمانی تشخیص طولانی‌تری داشتند. بیماران مبتلا به‌ام اس عود کننده- فروکش کننده کوتاه‌ترین بازه زمانی تشخیص و بیماران مبتلا به‌ام اس پیشرونده اولیه طولانی‌ترین بازه زمانی تشخیص را داشتند. همچنین بررسی‌های آماری نشان داد میانگین تأخیر در تشخیص این بیماری در زنان ۱۲ درصد کمتر از مردان بوده است. علاوه بر این، نشان داده شد میانگین تأخیر تشخیص در مبتلایانی که سابقه خانوادگی بیماری‌ام اس داشتند ۲۳ درصد بیشتر از سایرین بود. نتایج این پژوهش نشان داد بیماری بیش از نیمی از مبتلایان به‌ام اس در ایران، در فاصله یک ماهه از شروع علائم تشخیص داده شده است که زمان قابل قبولی به شمار می‌رود. امید است با توجه بیشتر به لزوم دسترسی این بیماران به امکانات درمانی و تخصصی، شاهد بهبود وضعیت و کاهش رنج هموطنان مبتلا به این بیماری باشیم.
تاریخ انتشار: ۱۴۰۳/۰۲/۱۸
